Χρυσή Αυγή: Γέννημα-θρέμμα και «μαντρόσκυλο» του
Καπιταλισμού
Του Νικόλαου Μόττα
«
Ο Φασισμός είναι ο Καπιταλισμός σε σήψη»
Βλάντιμιρ Ίλιτς Λένιν.
Και τι δεν έχει γραφτεί για το “φαινόμενο Χρυσή Αυγή”. Ένα ζήτημα που παίρνει συνεχώς ολοένα και περισσότερο ανησυχητικές διαστάσεις έπειτα από τις εκλογές του περασμένου Ιούνη. Απ’ τη ρητορική του ρατσιστικού μίσους μέχρι τις δολοφονικές πράξεις βίας απέναντι σε μετανάστες και έλληνες, το νεοναζιστικό αυτό μόρφωμα έχει αποδείξει πως αποτελεί μια τερατογέννεση της μεταπολιτευτικής περιόδου. Δεν χρειάζεται να ψάξει πολύ κανείς για να αντιληφθεί ότι ξεκάθαρες “ιδεολογικές πηγές” του μορφώματος αυτού είναι ο ναζισμός των δεκαετίων 1930 και 1940, ο εθνικιστικός λαϊκισμός και η ρατσιστική παράνοια: τα ίδια τα επίσημα έντυπα της Χρυσής Αυγής, ο λόγος – και κυρίως οι πράξεις – των μελών της αποτελούν τα καλύτερα πειστήρια.
Πως προέκυψε όμως η Χρυσή Αυγή και – κυρίως – ποιούς εξυπηρετεί η εκλογική της άνοδος; Και τα δύο ερωτήματα είναι αλληλένδετα. Από τη δεκαετία του 1920 μέχρι και σήμερα, η ιστορία του φασισμού (σε οποιαδήποτε μορφή του, απ’ τον ιταλικό φασισμό του Μουσολίνι και τον χιτλερικό “εθνικοσοσιαλισμό” μέχρι το νεοναζισμό των ημερών μας) είναι συνυφασμένη με την προστασία του καπιταλιστικού συστήματος. Το ενδιαφέρον στοιχείο, που είναι άξιο μελέτης, αναφορικά με τις οργανώσεις τύπου “Χρυσής Αυγής” είναι η ικανότητα τους να εμφανίζονται, δήθεν, ως φορείς αντισυστημικών απόψεων. Και ασφαλώς σε στιγμές οικονομικής καπιταλιστικής κρίσης ο πολιτικός χαμαιλεοντισμός του φασισμού καταφέρνει να εξαπατά πλατιά – μικροαστικά κυρίως – κοινωνικά στρώματα. Τι κρύβεται όμως πίσω απ’ το “προσωπείο” της αντισυστημικής ρητορείας, του δήθεν αντικαπιταλισμού και των υπερπατριωτικών κορώνων που προβάλει η οργάνωση αυτή;
Κρύβεται μια απάτη πρώτου μεγέθους που στοχεύει στην οικειοποίηση της λαϊκής οργής, κυρίως αυτής των εργατικών στρωμμάτων, των ανθρώπων του μεροκάματου που έχουν πληγεί περισσότερο από την παρούσα κρίση. Η Χ.Α. όχι μόνο δεν αποτελεί κίνδυνο για τον Καπιταλισμό και τα μονοπώλια αλλά, αντιθέτως, λειτουργεί ως στήριγμα και θεματοφύλακας αυτών. Αυτό το σημείο χρίζει ιδιαίτερης προσοχής καθώς η νεοναζιστική οργάνωση χρησιμοποιεί συχνά – και κατά το δοκούν – αόριστες και έντεχνα νεφελώδεις «αντικαπιταλιστικές-αντισυστημικές» κορώνες (π.χ. «διεθνείς τοκογλύφοι», «καθεστώς μεσαζόντων», «κερδοσκοπία», «αστικός κοινοβουλευτισμός» κλπ) με σκοπό να προκαλέσει σύγχυση. Στην πραγματικότητα, η Χρυσή Αυγή είναι τόσο “αντικαπιταλιστική” και “αντισυστημική” όσο ήταν και ο ιδεολογικός της πρόγονος, ο Χίτλερ.
Αξίζει να θυμήσουμε την οικονομική βοήθεια που ο ηγέτης του ναζιστικού Τρίτου Ράιχ και το κόμμα του έλαβαν τη δεκαετία του ΄30 από πολυεθνικούς – γερμανικούς και αμερικανικούς – κολοσσούς: “Kodak”, “Hugo Boss”, “Standard Oil” [1], “Volkswagen”, “Bayer”, “Siemens”, “IBM”, “Ford” κ.α.. Εθνικοσοσιαλισμός και μονοπώλια πορεύτηκαν χέρι-χέρι στην προσπάθεια αφανισμού του εργατικού κινήματος, σφαγιασμού των – απεχθών για το ναζισμό – μειονοτήτων και διάλυσης της Σοβιετικής Ένωσης. Είχε προηγηθεί η ταπεινωτική για τη Γερμανία συνθήκη των Βερσαλλιών και ο χιτλερικός λαϊκισμός βρήκε πρόσφορο έδαφος στη λαϊκή αγανάκτηση. Είχε επίσης προηγηθεί το μεγάλο οικονομικό κραχ του 1929 – μια μεγάλη κρίση καπιταλιστικής υπερσυσώρρευσης – και το μεγάλο Κεφάλαιο (που προκάλεσε το κραχ) έψαχνε εναγωνιωδώς ευκαιρία για την καταστροφή εργατικού δυναμικού ώστε να επανακινήσει και πάλι τη μηχανή της καπιταλιστικής κερδοφορίας. Η έναρξη ενός δεύτερου γενικευμένου πολέμου συνέφερε προφανώς τόσο το καπιταλιστικό σύστημα της εποχής, όσο και τους γερμανούς εθνικοσοσιαλιστές. Είχαν άλλωστε έναν μεγάλο κοινό εχθρό: την εργατική τάξη και την πρωτοπόρα ιδεολογία αυτής, τον Κομμουνισμό.
Τους ίδιους εχθρούς είχε και ο “έλληνας Μουσολίνι”, ο δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς, στο όνομα του οποίου πίνουν νερό τα μέλη της Χ.Α.. Το καθεστώς του Μεταξά αποτέλεσε μια αντιγραφή – σε μικρογραφία – του εθνικοσοσιαλιστικού μοντέλου του Χίτλερ [2]. Βασιζόμενη στο τρίπτυχο αντικομμουνισμός – αντικοινοβουλευτισμός – αστυνομοκρατία, η δικτατορία της “4ης Αυγούστου” δεν ήταν παρά η πολιτική έκφραση της τότε ελληνικής αστικής τάξης και των εγχώριων κεφαλαιοκρατικών ελίτ που επιθυμούσαν τη διαφύλαξη και ενίσχυση των συμφερόντων τους εν όψει του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Το μεγάλο Κεφάλαιο (αυτό που σήμερα προσποιείται πως “χτυπά” η Χρυσή Αυγή) άνθισε οικονομικά την περίοδο της δικτατορίας Μεταξά, λαμβάνοντας εργολαβίες για μεγάλα δημόσια έργα πολεμικών προπαρασκευών. Ο “πατριωτισμός” του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου ήταν απόλυτα ταυτισμένος με τα συμφέροντα των μεγάλων μονοπωλίων της εποχής. Να θυμίσουμε πως μεγάλες εταιρείες (Εθνική Τράπεζα, Τράπεζα Αθηνών, Λαναράς, ΑΓΕΤ Ηρακλής, Εταιρεία Λιπασμάτων, Καλυκοποιείο, καπνέμποροι κ.α) πρόσφεραν στήριξη στο δικτατορικό καθεστώς, ενώ σημαίνοντες κεφαλαιοκράτες (βλέπε Ανδ.Χατζηκυριάκος της ΑΓΕΤ) κατέλαβαν υπουργικές καρέκλες. Το αντικομμουνιστικό μίσος του Μεταξά και της πλουτοκρατίας είχε επιβεβαιωθεί άλλωστε με τον τραγικότερο τρόπο το Μάη του 1936, τότε που οι απεργιακές κινητοποιήσεις στη Θεσσαλονίκη βάφτηκαν με αίμα. Στην προσπάθεια του να να μην επιτρέψει “την διατάρραξιν της τάξεως” (μετάφραση: τη διατάραξη των συμφερόντων του εγχώριου Κεφαλαίου), το αστυνομοκρατικό καθεστώς Μεταξά δεν δίστασε να δολοφονήσει εν ψυχρώ τουλάχιστον 12 καπνεργάτες πνίγοντας στο αίμα τις διεκδικήσεις της εργατικής τάξης. Αμφιβάλει κανείς ότι, εάν είχε τη δυνατότητα, το ίδιο θα έκανε και η Χρυσή Αυγή σήμερα;
Οι σημερινές “αντικαπιταλιστικές-αντισυστημικές” ρητορείες της Χρυσής Αυγής είναι κυριολεκτικά στάχτη στα μάτια ενός λαού που υποφέρει. Και αυτό διότι η νεοναζιστική οργάνωση είναι η ίδια γέννημα-θρέμμα του ελληνικού καπιταλιστικού συστήματος – είναι “σαρξ εκ της σαρκός” του ίδιου συστήματος το οποίο υποτίθεται πως πολεμάει. Πόσο, λοιπόν, “αντισυστημική” είναι η Χρυσή Αυγή όταν:
− κυνηγά, ξυλοκοπεί και μαχαιρώνει σκουρόχρωμους μετανάστες που εργάζονται υπό αντίξοες συνθήκες για ένα κομμάτι ψωμί;
− υπονομεύει διαρκώς κάθε προσπάθεια απεργιακής κινητοποίησης σε εργοστάσια και χώρους δουλειάς, παίζοντας το ρόλο του “μαντρόσκυλου” για εργοστασιάρχες και κεφαλαιοκράτες;
− στοχοποιεί τους “ξένους”, είτε αυτοί είναι αβοήθητοι αλλοδαποί εργάτες είτε γενικά και αόριστα “οι ξένοι τοκογλύφοι”, σιωπώντας πλήρως για την υπερκερδοφορία ελληνικών μονοπωλιακών ομίλων και μεγαλοεπιχειρηματιών;
− προωθεί την τρομοκρατία των “ταγμάτων εφόδου” ως αντίβαρο στην ταξική πάλη με σκοπό τον εκφοβισμό του εργατικού κινήματος προς όφελος του Κεφαλαίου;
− στήνει δουλεμπορικά γραφεία εκμεταλλευόμενη την αγωνία και τον πόνο των ανέργων, δημιουργεί πελατειακές σχέσεις με εργοδότες και πουλάει “όσο-όσο” (15-18 ευρώ μεροκάματο) την εργασία όσων έχουν ανάγκη;
− φέρεται να έχει “εκλεκτικές συγγένειες” με τον υπόκοσμο και ότι πιο βρώμικο υπάρχει στις παρυφές των παρακρατικών μηχανισμών;
Ο “πατριωτισμός” της Χ.Α. είναι ουσιαστικά η αντανάκλαση των συμφερόντων του μεγάλου κεφαλαίου. Αντίθετα με όσα ισχυρίζονται ορισμένοι η αυξημένη εκλογική ισχύς της δεν ήρθε ως απότοκος της κρίσης που το πολιτικό σύστημα αδυνατούσε, δήθεν, να αντιμετωπίσει. Ήρθε ακριβώς επειδή το μεγάλο κεφάλαιο, σε αγαστή συμμαχία με το αστικό πολιτικό κατεστημένο, εντατικοποίησε τις επιθέσεις ενάντια στην εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώμματα, οδηγώντας σταδιακά ένα μέρος της μικροαστικής τάξης στα “βαλτόνερα” του εκφασισμού. Είναι δε εξόχως υποκριτικό το αστικό πολιτικό σύστημα – αυτό που πρόσφατα συγκυβέρνησε με τη λαϊκίστικη ακροδεξιά (ΛΑΟΣ) και που υπουργοποίησε πρώην τσεκουροφόρους υμνητές της Χούντας – να “διαρρηγνύει τα ιμάτια” του για ένα φαινόμενο που το ίδιο προκάλεσε.
Σύμφωνα με τον μαρξιστή θεωρητικό Νίκο Πουλαντζά [3], χαρακτηριστικό αυτής της διαδικασίας εκφασισμού είναι το γεγονός ότι η πάλη της αστικής τάξης ενάντια στην εργατική παίρνει όλο και πιο πολιτικό χαρακτήρα ενώ η πάλη της εργατικής τάξης περιορίζεται προοδευτικά στον οικονομικό και διεκδικητικό τομέα. Οι ευθύνες της “αποριζοσπαστικοποίησης” και απονεύρωσης των διεκδικήσεων της εργατικής τάξης πρέπει να αναζητηθούν πρωτίστως στους “συνομιλητές” των μεγαλοβιομηχάνων (βλέπε ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ) και σε όσους υπόσχονται ανώδυνες λύσεις χωρίς ρήξη με το Κεφάλαιο, την Ε.Ε και τα μονοπώλια (βλέπε αξιωματική αντιπολίτευση του 27%).
Η ρήξη με το σύστημα που γεννά τις οικονομικές κρίσεις και τα “χρυσά αυγά” του φιδιού δεν θα είναι εύκολη, όσο προχωρά ο εκφασισμός της κοινωνίας. Ο πόλεμος ενάντια στον φασισμό δεν θα φέρει κανένα αποτέλεσμα εάν δεν είναι ταυτόχρονα και πόλεμος, αδιάκοπος και ανειρήνευτος, με το καπιταλιστικό σύστημα που τον εκτρέφει. Η διατράνωση της αντίθεσης μας στην παράλογη κοσμοθεωρία της Χ.Α – το ρατσισμό – δεν αρκεί. Απαιτείται ολομέτωπος ταξικός αγώνας: εκεί που Χρυσή Αυγή επιχειρεί να σπείρει διχόνοια μεταξύ ελλήνων και αλλοδαπών εργατών απαιτείται ισχυροποίηση της εργατικής αλληλεγγύης. Εκεί που η Χρυσή Αυγή “φοβερίζει” απεργούς χάρην των αφεντικών απαιτείται εντατικοποίηση του απεργιακού αγώνα. Εκεί που η Χρυσή Αυγή προσφέρει ψίχουλα δήθεν φιλανθρωπίας (μόνο σε έλληνες) απαιτείται κοινωνική αλληλεγγύη με ταξικά χαρακτηριστικά. Εκεί που η Χρυσή Αυγή και οι υμνητές του Μεταξά και του Χίτλερ μιλούν για “πατριωτισμό” και “ιστορία” απαιτείται ιστορική μνήμη και υπενθύμιση των δεινών που ο φασισμός και οι εγχώριοι συνεργάτες του έφεραν στη χώρα. Στις δήθεν “αντικαπιταλιστικές” ρητορείες των χρυσαυγιτών η απάντηση είναι η αποκάλυψη του πραγματικού ρόλου τους ως “μαντρόσκυλων” του μεγάλου κεφαλαίου. Αυτός είναι ο μοναδικός δρόμος.
Η ταξική πάλη και αλληλεγγύη είναι ο φόβος και ο τρόμος κάθε “Χρυσής Αυγής”. Ήταν άλλωστε ο φόβος κάθε ιδεολογικού προγόνου της νεοναζιστικής οργάνωσης, απ’ τον Μεταξά και τον Χίτλερ μέχρι τους απριλιανούς δικτάτορες. Οι ρίζες αυτές, λοιπόν, που «το σύστημα αγκαλιάζουν και χάνονται βαθιά στα περασμένα» [4] πρέπει να ξεριζωθούν, γιατί ο φασισμός και το σύστημα που αυτός προστατεύει – ο καπιταλισμός – δεν θα πεθάνουν μόνοι, αλλά οφείλει να τους τσακίσει ο ίδιος ο λαός.
Υποσημειώσεις:
[1] Ο αμερικανικός πετρελαϊκός κολοσσός Standard Oil ήταν ο βασικός προμηθευτής καυσίμων της διαβόητης ναζιστικής πολεμικής αεροπορίας “Λουφτβάφ娔. Μετά το τέλος του πολέμου, από τη διάλυση της Standard Oil προέκυψαν τρεις πετρελαϊκές εταιρείες που σήμερα αποτελούν γιγαντιαίους μονοπωλιακούς ομίλους: ExxonMobil, BP και Chevron.
[2] Ενδιαφέροντα ντοκουμέντα για το δικτατορικό καθεστώς του Ι.Μεταξά και τις σχέσεις του με την χιτλερική Γερμανία περιλαμβάνοντα στο βιβλίο: Αννίβας Βελλιάδης, Ελληνογερμανικές σχέσεις στην Μεταξική δικτατορία, 1936-1941, Ενάλιος, 2003.
[3] Νίκος Πουλαντζάς, Φασισμός και Δικτατορία: Η Τρίτη Διεθνής αντιμέτωπη στον φασισμό, εκδ. Ολκός, 1975.
[4] Στίχος από το τραγούδι “Ο Φασισμός”, Στίχοι του Φώντα Λάδη και μουσική Μάνου Λοϊζου, Δίσκος “Τα τραγούδια της λευτεριάς” (1978).
Ο Νικόλαος Μόττας είναι υποψήφιος διδάκτωρ (PhD) Πολιτικής Ιστορίας και Εξωτερικής Πολιτικής. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το Γενάρη του 1984, σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Westminster του Λονδίνου και κατέχει μεταπτυχιακούς τίτλους στις Διπλωματικές Σπουδές (Διπλωματική Ακαδημία Λονδίνου) και στις διπλωματικές διαπραγματεύσεις (Πανεπιστήμιο Τελ Αβιβ). Υπήρξε επί τριετία τακτικός συνεργάτης των εφημερίδων «Μακεδονία» και «Θεσσαλονίκη» αρθρογραφώντας γιά διεθνή γεγονότα, ενώ κείμενα του περί ελληνικής, ευρωπαϊκης και διεθνούς πολιτικής έχουν δημοσιευθεί και σε αγγλόφωνες πηγές. Είναι ίδρυτής και διαχειριστής του ελληνικού αρχείου Τσε Γκεβάρα, www.guevaristas.net.
